Višestruki povrat u krivičnom pravu Srbije : osvrt na Zakon o izmenama i dopunama Krivičnog zakonika iz 2019. godine

Abstract

Svaka reforma, pa i ova poslednja, u oblasti krivičnog materijalnog prava izaziva dileme. Sa jedne strane, imamo stavove u savremenoj nauci krivičnog prava a sa druge strane, tu su stavovi javnog mnjenja, moralna shvatanja, društveno-politički uslovi koji pogoduju pooštravanju kaznene politike. U radu se analizira ponovno uvođenje instituta višestrukog povrata Zakonom o izmenama i dopunama Krivičnog zakonika koji je Narodna skupština Republike Srbije usvojila 21. maja 2019. godine (ZID KZ). Većina novih rešenja u ovom zakonu je na granici jačanja krivično-pravne represije (doživotni zatvor, povrat, višestruki povrat, proširivanje zabrane ublažavanja kazne, pooštreni uslovi za primenu uslovne osude, pripremanje krivičnog dela ubistva, napad na advokata, pooštravanje kaznene politike kroz propisane kazne) što je rezultat opšte društveno-političke klime i oblaka koji možemo nazvati penalni populizam. Savremena doktrina skeptično gleda na posebne odredbe o kažnjavanju višestrukih povratnika. Autor stoga postavlja pitanje šta nam je kažanjavanje višestrukih povratnika donelo u prošlosti i koji su razlozi kojima se zakonodavac rukovodio vraćajući institut višestrukog povrata u krivično zakonodavstvo i dolazi do odgovora koji nije baš ohrabrujući. Dakle, pitanje opravdanosti strožeg kažnjavanja višestrukih povratnika i analiza člana 55a Krivičnog zakonika predstavljaju centralni deo rada. Autor na kraju zaključuje da je na sceni kazneni populizam jer sve više dolazi do izražaja široka i oštra krivičnopravna represija.

Every reform in the field of substantive criminal law, including the latest one, raises a dilemma. On the one hand, there are attitudes in the contemporary criminal-law science, and on the other hand, there are the public attitudes, moral understanding, social-political conditions that make fruitful ground for penal policy tightening. The paper analyses reintroduction of the institute of multiple repeat offending by the Law on Amendments to the Criminal Code, which the National Assembly of the Republic of Serbia adopted on May 21, 2019. The majority of new solutions in this Law are on the verge of strengthening criminallaw repression (life imprisonment, recidivism, multiple recidivism, expansion of prohibition to mitigate penalty, stricter conditions for suspended sentence, planning a crime of murder, assault on an attorney, tightening penal policy through prescribed penalties), which is the result of general social-political climate and the cloud we can call penal populism. Modern doctrine is skeptical about special provisions on punishing multiple repeat offenders. The author, therefore, asks a question what punishing of multiple repeat offenders brought us in the past and what the reasons are by which the legislator was guided to reinstitute the multiple recidivism into criminal legislation, and the answer is not rather encouraging. Therefore, the question of justification of stricter punishing of multiple repeat offenders and the analysis of Article 55a of the Criminal Code represent the central part of the paper. The author finally concludes that currently penal populism takes central stage since wide and stricter criminal-law repression is increasingly being brought to the fore.