Domašaj i perspektive naučnog znanja u prevanciji maloletničke delinkvencije

Abstract

U poslednjih tridesetak godina u svetu je znatno unapređeno saznanje o faktorima rizika maloletničke delinkvencije, čime su uglavnom identifikovana težišta preventivnih aktivnosti u ovoj oblasti. Ipak, primena postojećih naučnih saznanja u oblasti prevencije maloletničke delinkvencije i razumevanje značaja metodološki korektnih evaluacija postojećih programa prevencije danas generalno nisu na zadovoljavajućem nivou, po čemu se ne razlikuje ni Srbija. Savremeni odgovori na maloletničku delinkvenciju trebalo bi da se temelje na saznanjima o heterogenosti dece i maloletnika koja su u nju uključena, a u fokusu preventivnih nastojanja trebalo bi da bude neutralisanje faktora rizika za razvoj perzistentnog prestupništva. Razvijanje efektivnih programa rane intervencije, odnosno komprehenzivnih programa prevencije namenjenih predškolskoj deci, jedini je pouzdan način da se blagovremeno odgovori na razvojne potrebe ove kategorije dece i ublaži rizik od razvijanja hroničnog prestupništva. Na drugoj strani, longitudinalne studije o maloletničkoj delinkvenciji u Srbiji čije se sprovođenje u radu zagovara, mogli bi biti solidan polazni osnov za kreiranje efikasnijeg odgovora na problem kriminaliteta u budućnosti, kao dragoceni izvor saznanja o kritičnim konstelacija ma i mehanizmima aktiviranja i neutralizacije faktora rizika za perzistentno i tranzitorno prestupništvo mladih i specifičnostima u pogledu životnih prilika, prekretnica i problema sa kojima se suočavaju adolescenti u našoj zemlji, kao i trajektorija ulaska u delinkvenciju i izlaska iz nje.

In the last thirty years, the knowledge about risk factors of juvenile delinquency has significantly improved worldwide, thereby mainly identifying the focus of preventive activities in this area. However, the application of existing scientific knowledge in the field of prevention of juvenile delinquency and understanding of the importance of methodologically correct evaluation of existing prevention programs, generally are not at a satisfactory level today, and situation in Serbia is not different. Contemporary response to juvenile delinquency should be based on understanding of the heterogeneity of children and juveniles involved, and preventive efforts should be focused on neutralizing the risk factors for development of persistent delinquency. Development of effective early intervention programs or comprehensive prevention programs intended for preschool children, is the only reliable way to timely respond to the developmental needs of this category of children and alleviate the risk of developing persistent delinquency. On the other hand, longitudinal studies of juvenile delinquency in Serbia, whose implementation is advocated in this paper, could be a solid starting point for creating a more efficient response to the problem of crime in the future, as a valuable source of knowledge on critical constellations and mechanisms of activation and neutralization of the risk factors for persistent and transient juvenile delinquency and specificities in terms of living conditions, turning points and problems faced by adolescents in our country, as well as the trajectory of entering or leaving delinquency.